ผู้ว่าง่าย มีใจ ไม่เพ่งโทษ
ไม่ถือโกรธ อาฆาต พยาบาท
รับฟัง ตักเตือน ด้วยความฉลาด
ทั้งมุ่งมาด อาจหาญ แลเบิกบาน
คนโง่ว่ายาก ปากไว ใจบอด
ชอบค่อนขอด ยอกย้อน ให้เสียการ
ประพฤติชั่ว ทำตัว เป็นคนพาล
มีสันดาน หยาบช้า น่าประณาม
คนว่าง่าย หมายความ อย่างไร ?
คนว่าง่าย หมายถึง ผู้ที่มีความอดทนต่อคำตักเตือนสั่งสอนของผู้อื่นได้ เมื่อมีผู้รู้กล่าวตักเตือนโดยชอบธรรม ยินดีรับฟังแล้วนำไปประพฤติปฏิบัติด้วยความเคารพอ่อนน้อมด้วย ไม่คัดค้าน ไม่โต้เถียง ไม่กลบเกลื่อน ไม่แก้ตัว ด้วยประการใด ๆ ทั้งสิ้น
ผู้ว่าง่ายมีลักษณะที่ควรสังเกต ดังนี้
คนว่าง่าย หมายถึง ผู้ที่มีความอดทนต่อคำตักเตือนสั่งสอนของผู้อื่นได้ เมื่อมีผู้รู้กล่าวตักเตือนโดยชอบธรรม ยินดีรับฟังแล้วนำไปประพฤติปฏิบัติด้วยความเคารพอ่อนน้อมด้วย ไม่คัดค้าน ไม่โต้เถียง ไม่กลบเกลื่อน ไม่แก้ตัว ด้วยประการใด ๆ ทั้งสิ้น
ผู้ว่าง่ายมีลักษณะที่ควรสังเกต ดังนี้
๑. ไม่พูดกลบเกลื่อน เมื่อได้รับการว่ากล่าวตักเตือน คือ รับฟังด้วยดี ไม่แก้ตัว อ้างโน่นอ้างนี่
๒. ไมนิ่งเฉย เมื่อได้รับการตักเตือน พยายามปรับปรุงแก้ไขปฏิบัติตามคำแนะนำนั้น
๓. ไม่มีจิตเพ่งคุณเพ่งโทษผู้ว่ากล่าวสั่งสอน คือ ไม่คอยจับผิดท่าน แต่รับฟังโอวาทด้วยดี
๔. เอื้อเฟื้อต่อคำสอนและเอื้อเฟื้อต่อผู้สอนเป็นอย่างดียิ่ง คือ ยอมทำตามคำสอนนั้นและเชื่อฟังผู้สอนอย่างดี ทำให้ผู้สอนมีเมตตาเกิดกำลังใจที่จะสอนต่อ ๆ ไปอีก
๕. เคารพต่อคำสอนและต่อผู้สอนเป็นอย่างดียิ่ง ตระหนักดีว่าผู้ที่เตือนคนอื่นนั้น นับว่าเป็นเสี่ยงต่อการถูกโกรธมาก ดังนั้นการที่มีผู้ว่ากล่าวตักเตือนเรา แสดงว่าเขาจะต้องมีคุณธรรม มีความเสียสละ มีความเมตตาปรารถนาดีต่อเราาจริง ๆ
๖. มีความอ่อนน้อมถ่อมตนเป็นอย่างดียิ่ง ไม่แสดงความกระด้างกระเดื่องโอหัง คิดว่าตัวเองดีอยู่แล้วเก่งอยู่แล้ว
๗. มีความยินดีปรีดาต่อคำสอนนั้น ถึงกับเปล่งคำว่า สาธุ สาธุ สาธุ รับฟังโอวาทนั้น คือ ดีใจอย่างยิ่งว่า ท่านกรุณาชี้ข้อบกพร่องของเราให้เห็น จะได้รีบแก้ไข เหมือนท่านชี้ขุมทรัพย์ให้ จึงเปล่งวาจาขอบคุณไม่ขาดปาก
๘. ไม่ดื้อรั้น คือ ไม่ดันทุรังทำไปอำเภอใจทั้ง ๆ ที่รู้ว่าผิด แต่ทำไปตามความถูกต้อง เมื่อผิดก็ยอมแก้ไขปฏิบัติไปตามสมควรแก่ธรรม
๙. ไม่ยินดีในการขัดคอ ไม่พูดสวนขึ้นทันที มีความประพฤติชอบเป็นที่พอใจ เป็นที่ปรารถนา
๑๐. มีปกติรับโอวาทเอาไว้ดีเยี่ยม ตั้งใจฟังทุกแง่ทุกมุมไม่โต้ตอบ ยิ่งไปกว่านั้นยังปวารณาตสนไว้อีกว่า ให้ว่ากล่าวสั่งสอนได้ทุกเมื่อ เห็นข้อบกพร่องของตนเมื่อใดก็ให้ตักเตือนได้ทันที
๑๑. เป็นผู้อดทน แม้จะถูกกล่าวสั่งสอนอย่างหยาบคายหรือดุด่าอย่างไรก้ไม่โกรธ อดทนได้เสมอ เพราะนึกถึงพระคุณของท่านเป็นอารมณ์
ลักษณะของผู้ว่าง่ายโดยสรุปย่อได้ ๓ ประการ ดังนี้
๑. รับฟังคำสอนด้วยดี ไม่กลบเกลื่อน ไม่แก้ตัว ไม่เถียง ไม่ขัดคอ ไม่โต้กลับ ไม่จ้องจับผิดท่าน
๒. รับทำตามคำสั่งสอนด้วยดี ไม่ดื้อรั้นดันทุรัง ไม่รีรอ ไม่อิดออด กระบิดกระบวน
๓. รับรู้คุณผู้สอนอย่างดี ไม่โกรธ ไม่คิดลบหลู่คุณท่าน อดทนได้แม้ถูกว่่ากล่าวโดยหยาบคาย ไม่ว่าผู้สอนนั้นจะ
- เป็นผู้ใหญ่กว่า ซึ่งเราทำใจยอมรับได้ง่าย
- เป็นผู้เสมอกัน ซึ่งเราทำใจยอมรับได้ยากขึ้น
- เป็นผู้น้อยกว่า ซึ่งเราทำใจยอมรับได้ยากที่สุด
ประเภทของคนว่าง่าย
ผู้ว่าแบ่งตามสาเหตุได้เป็น ๓ ประเภท ดังนี้
๑. ว่าง่ายเพราะเห็นแก่ได้ คือ คนที่เห็นแก่อามิสรางวัล จึงว่าง่าย เช่น ลูกเชื่อฟังพ่อแม่เพราะอย่ากได้สิ่งที่ตนปรารถนา ลูกน้องเชื่อฟังนายเพราะอยากได้รางวัล พวกนี้จัดเป็น คนหัวประจบ
๒. ว่าง่ายเพราะขาดความเชื่อมั่นในตนเอง คือ ไม่มีความคิดเป็นของตนเอง ใครบอกให้ทำอะไรก็ทำ ชวนไปไหนก็ไป ชักชวนทำอะไรก็ทำโดยไม่คิดไตร่ตรองใด ๆ คนว่าง่ายเช่นนี้จัดว่าเป็น คนโง่
๓. ว่าง่ายเพราะเห็นแก่ความดี คือ คนที่ยึดถือธรรมะเป็นใหญ่ เห็นแก่ธรรมจึงว่าง่าย ต้องการปรับปรุงแก้ไขตนเองให้ดีขึ้น เมื่อมีผู้อื่นกล่าวตักเตือนชี้ข้อบกพร่องให้ จึงพร้อมรับฟังด้วยดี ไม่ว่าผู้นั้นจะเป็นผู้ใหญ่กว่าหรือเด็กกว่าก็ตาม จัดเป็นพวก คนว่าง่ายที่แท้จริง
เหตุแห่งความเป็นคนว่ายาก มี ๑๖ ประการ ดังนี้
๑. มีความปรารถนาลามก เช่น อยากรวยจึงไปค้าสิ่งผิดกฏหมาย อยากได้ยศตำแหน่งสูง ๆ จึงทับถมเพื่อนร่วมงาน ใครตักเตือนก็ไม่ฟัง
๒. ชอบยกตนข่มท่าน หลงตัวเองว่าวิเศษกว่าคนอื่น คิดว่าตนเองเก่ง ใครก็สู้ตนไม่ได้
๓. มีนิสัยมักโกรธ พอมีใครเตือนใครสอนอะไรก็โกรธทันที พอเตือนครั้งสองครั้งก็มีอาการโต้ตอบขึ้นมาทันที แล้วก็หน้าหงิกงอ คนพวกนี้เป็น คนว่ายาก
๔. มีนิสัยผูกโกรธ คือ ไม่ใช่โกรธธรรมดา แต่ใครทำให้โกรธหน่อยก็เก็บ ผูกติดเอาไว้ในใจเป็นปี ๆ คนพวกนี้ยิ้มไม่ค่อยเป็น คนพวกนี้เป็นพวก ไม่ยอมรับฟัง
๕. มีความรังเกียจเหยียดหยามเพราะฤทธิ์โกรธ คือ ไม่ใช่แค่หน้าบึ้งเฉย ๆ แต่พอโกรธ ใครเตือนทำให้ไม่พอใจ แล้วก็แสดงอาการรังเกียจเหยียดหยามทันที
๖. คิดต่อว่าต่อขาน คือ พอมีใครมาตักเตือนเข้าแล้ว ก็เกิดอาการคันปากยิบ ๆ ขอให้โต้ตอบคำแล้วจึงจะสมใจ
๗. คิดโต้แย้ง คือ เมื่อมีผู้แนะนำตักเตือนให้เห็นข้อบกพร่องของตนแล้ว ก็รีบโต้แย้งแก้ตัวทันที
๘. คิดตะเพิด คือ ไม่สงบปากสงบคำรับเอาคำแนะนำจากผู้หวังดี แต่กลับพูดจาระรานเขา
๙. คิดย้อน คือ นอกจากไม่ฟังแล้วยังพูดย้อนให้เขาเจ็บใจ
๑๐. คิดกลบเกลื่อน คือ พอมีใครพุดถึงข้อบกพร่องของตน ก็พูดกลบเกลื้อน เฉไฉออกไปเรื่องอื่น
๑๑. คิดนอกเรื่อง คือ เมื่อมีคนตักเตือนแล้ว กลับมองเจตนาเขาไปอีกแง่หนึ่ง ว่าเขาเตือนเพื่อผลประโยชน์ กลายเป็นคนมองคนในแง่ร้าย จึงไม่ยอมรับฟัง
๑๒. คิดปิดบังซ่อนเงื่อน คือ เมื่อไปทำอะไรผิดมา แล้วไม่ยอมเปิดเผย จึงกลายเป็นคนมีชนักติดหลัง ใครพูดอะไรนิดหน่อยก็หวาดสะดุ้ง เกรงเขาจะรู้ความผิดของตัว จึงมีใจขุ่นอยู่เสมอ ไม่เป็นที่ตั้งใจฟังอะไรได้ กลายเป็นคนว่ายาก
๑๓. คิดลบหลู่ตีเสมอ คือ เป็นคนไม่มีความกตัญญู ใครทำความดีไว้กับตน ก็พยายามลบหลู่ตีเสมอเหยียบย่ำเขาลงไป เพราะเกรงจะเสียเกียรติจะติดหนี้บุญคุณเขา
๑๔. คิดริษยาเห็นแก่ตัวจัด คือ เป็นคนใจแคบ ใครมาแนะนำอะไรก็รับไม่ได้ เกรงว่าเขาจะเหนือกว่าตน
๑๕. มีนิสัยโอ้อวด ไปไหน ๆ ก็คุยอวดว่าตัวดี ตัวเก่ง เมื่อสำคัญตนเช่นนั้น จึงไม่ยอมรับฟังคำตักเตือนของผู้อื่น
๑๖. เป็นคนกระด้างมีมานะจัด เป็นคนชนิดคอกระด้าง คางแข็ง มีทิฏฐิ ใครแนะนำตักเตือนอะไรก็รับได้ยาก จะเกิดปฏิกิริยาต่อต้านขึ้นทันที คอแข็งเชิดหน้า ใจปิดไม่ยอมรับฟัง
อานิสงส์ของการเป็นคนว่าง่าย
๑. ทำให้เป็นที่เมตตาอยากแนะนำพร่ำสอนของคนทั้งหลาย
๒. ทำให้ได้รับโอวาท อนุสาสนิ
๓. ทำให้ได้ธรรมะอันเป็นที่พึ่งแก่ตน
๔. ทำให้ละโทษทั้งปวงได้
๕. ทำให้บรรลุคุณธรรมเบื้องสูงได้โดยง่าย
๓. ไม่มีจิตเพ่งคุณเพ่งโทษผู้ว่ากล่าวสั่งสอน คือ ไม่คอยจับผิดท่าน แต่รับฟังโอวาทด้วยดี
๔. เอื้อเฟื้อต่อคำสอนและเอื้อเฟื้อต่อผู้สอนเป็นอย่างดียิ่ง คือ ยอมทำตามคำสอนนั้นและเชื่อฟังผู้สอนอย่างดี ทำให้ผู้สอนมีเมตตาเกิดกำลังใจที่จะสอนต่อ ๆ ไปอีก
๕. เคารพต่อคำสอนและต่อผู้สอนเป็นอย่างดียิ่ง ตระหนักดีว่าผู้ที่เตือนคนอื่นนั้น นับว่าเป็นเสี่ยงต่อการถูกโกรธมาก ดังนั้นการที่มีผู้ว่ากล่าวตักเตือนเรา แสดงว่าเขาจะต้องมีคุณธรรม มีความเสียสละ มีความเมตตาปรารถนาดีต่อเราาจริง ๆ
๖. มีความอ่อนน้อมถ่อมตนเป็นอย่างดียิ่ง ไม่แสดงความกระด้างกระเดื่องโอหัง คิดว่าตัวเองดีอยู่แล้วเก่งอยู่แล้ว
๗. มีความยินดีปรีดาต่อคำสอนนั้น ถึงกับเปล่งคำว่า สาธุ สาธุ สาธุ รับฟังโอวาทนั้น คือ ดีใจอย่างยิ่งว่า ท่านกรุณาชี้ข้อบกพร่องของเราให้เห็น จะได้รีบแก้ไข เหมือนท่านชี้ขุมทรัพย์ให้ จึงเปล่งวาจาขอบคุณไม่ขาดปาก
๘. ไม่ดื้อรั้น คือ ไม่ดันทุรังทำไปอำเภอใจทั้ง ๆ ที่รู้ว่าผิด แต่ทำไปตามความถูกต้อง เมื่อผิดก็ยอมแก้ไขปฏิบัติไปตามสมควรแก่ธรรม
๙. ไม่ยินดีในการขัดคอ ไม่พูดสวนขึ้นทันที มีความประพฤติชอบเป็นที่พอใจ เป็นที่ปรารถนา
๑๐. มีปกติรับโอวาทเอาไว้ดีเยี่ยม ตั้งใจฟังทุกแง่ทุกมุมไม่โต้ตอบ ยิ่งไปกว่านั้นยังปวารณาตสนไว้อีกว่า ให้ว่ากล่าวสั่งสอนได้ทุกเมื่อ เห็นข้อบกพร่องของตนเมื่อใดก็ให้ตักเตือนได้ทันที
๑๑. เป็นผู้อดทน แม้จะถูกกล่าวสั่งสอนอย่างหยาบคายหรือดุด่าอย่างไรก้ไม่โกรธ อดทนได้เสมอ เพราะนึกถึงพระคุณของท่านเป็นอารมณ์
ลักษณะของผู้ว่าง่ายโดยสรุปย่อได้ ๓ ประการ ดังนี้
๑. รับฟังคำสอนด้วยดี ไม่กลบเกลื่อน ไม่แก้ตัว ไม่เถียง ไม่ขัดคอ ไม่โต้กลับ ไม่จ้องจับผิดท่าน
๒. รับทำตามคำสั่งสอนด้วยดี ไม่ดื้อรั้นดันทุรัง ไม่รีรอ ไม่อิดออด กระบิดกระบวน
๓. รับรู้คุณผู้สอนอย่างดี ไม่โกรธ ไม่คิดลบหลู่คุณท่าน อดทนได้แม้ถูกว่่ากล่าวโดยหยาบคาย ไม่ว่าผู้สอนนั้นจะ
- เป็นผู้ใหญ่กว่า ซึ่งเราทำใจยอมรับได้ง่าย
- เป็นผู้เสมอกัน ซึ่งเราทำใจยอมรับได้ยากขึ้น
- เป็นผู้น้อยกว่า ซึ่งเราทำใจยอมรับได้ยากที่สุด
ประเภทของคนว่าง่าย
ผู้ว่าแบ่งตามสาเหตุได้เป็น ๓ ประเภท ดังนี้
๑. ว่าง่ายเพราะเห็นแก่ได้ คือ คนที่เห็นแก่อามิสรางวัล จึงว่าง่าย เช่น ลูกเชื่อฟังพ่อแม่เพราะอย่ากได้สิ่งที่ตนปรารถนา ลูกน้องเชื่อฟังนายเพราะอยากได้รางวัล พวกนี้จัดเป็น คนหัวประจบ
๒. ว่าง่ายเพราะขาดความเชื่อมั่นในตนเอง คือ ไม่มีความคิดเป็นของตนเอง ใครบอกให้ทำอะไรก็ทำ ชวนไปไหนก็ไป ชักชวนทำอะไรก็ทำโดยไม่คิดไตร่ตรองใด ๆ คนว่าง่ายเช่นนี้จัดว่าเป็น คนโง่
๓. ว่าง่ายเพราะเห็นแก่ความดี คือ คนที่ยึดถือธรรมะเป็นใหญ่ เห็นแก่ธรรมจึงว่าง่าย ต้องการปรับปรุงแก้ไขตนเองให้ดีขึ้น เมื่อมีผู้อื่นกล่าวตักเตือนชี้ข้อบกพร่องให้ จึงพร้อมรับฟังด้วยดี ไม่ว่าผู้นั้นจะเป็นผู้ใหญ่กว่าหรือเด็กกว่าก็ตาม จัดเป็นพวก คนว่าง่ายที่แท้จริง
เหตุแห่งความเป็นคนว่ายาก มี ๑๖ ประการ ดังนี้
๑. มีความปรารถนาลามก เช่น อยากรวยจึงไปค้าสิ่งผิดกฏหมาย อยากได้ยศตำแหน่งสูง ๆ จึงทับถมเพื่อนร่วมงาน ใครตักเตือนก็ไม่ฟัง
๒. ชอบยกตนข่มท่าน หลงตัวเองว่าวิเศษกว่าคนอื่น คิดว่าตนเองเก่ง ใครก็สู้ตนไม่ได้
๓. มีนิสัยมักโกรธ พอมีใครเตือนใครสอนอะไรก็โกรธทันที พอเตือนครั้งสองครั้งก็มีอาการโต้ตอบขึ้นมาทันที แล้วก็หน้าหงิกงอ คนพวกนี้เป็น คนว่ายาก
๔. มีนิสัยผูกโกรธ คือ ไม่ใช่โกรธธรรมดา แต่ใครทำให้โกรธหน่อยก็เก็บ ผูกติดเอาไว้ในใจเป็นปี ๆ คนพวกนี้ยิ้มไม่ค่อยเป็น คนพวกนี้เป็นพวก ไม่ยอมรับฟัง
๕. มีความรังเกียจเหยียดหยามเพราะฤทธิ์โกรธ คือ ไม่ใช่แค่หน้าบึ้งเฉย ๆ แต่พอโกรธ ใครเตือนทำให้ไม่พอใจ แล้วก็แสดงอาการรังเกียจเหยียดหยามทันที
๖. คิดต่อว่าต่อขาน คือ พอมีใครมาตักเตือนเข้าแล้ว ก็เกิดอาการคันปากยิบ ๆ ขอให้โต้ตอบคำแล้วจึงจะสมใจ
๗. คิดโต้แย้ง คือ เมื่อมีผู้แนะนำตักเตือนให้เห็นข้อบกพร่องของตนแล้ว ก็รีบโต้แย้งแก้ตัวทันที
๘. คิดตะเพิด คือ ไม่สงบปากสงบคำรับเอาคำแนะนำจากผู้หวังดี แต่กลับพูดจาระรานเขา
๙. คิดย้อน คือ นอกจากไม่ฟังแล้วยังพูดย้อนให้เขาเจ็บใจ
๑๐. คิดกลบเกลื่อน คือ พอมีใครพุดถึงข้อบกพร่องของตน ก็พูดกลบเกลื้อน เฉไฉออกไปเรื่องอื่น
๑๑. คิดนอกเรื่อง คือ เมื่อมีคนตักเตือนแล้ว กลับมองเจตนาเขาไปอีกแง่หนึ่ง ว่าเขาเตือนเพื่อผลประโยชน์ กลายเป็นคนมองคนในแง่ร้าย จึงไม่ยอมรับฟัง
๑๒. คิดปิดบังซ่อนเงื่อน คือ เมื่อไปทำอะไรผิดมา แล้วไม่ยอมเปิดเผย จึงกลายเป็นคนมีชนักติดหลัง ใครพูดอะไรนิดหน่อยก็หวาดสะดุ้ง เกรงเขาจะรู้ความผิดของตัว จึงมีใจขุ่นอยู่เสมอ ไม่เป็นที่ตั้งใจฟังอะไรได้ กลายเป็นคนว่ายาก
๑๓. คิดลบหลู่ตีเสมอ คือ เป็นคนไม่มีความกตัญญู ใครทำความดีไว้กับตน ก็พยายามลบหลู่ตีเสมอเหยียบย่ำเขาลงไป เพราะเกรงจะเสียเกียรติจะติดหนี้บุญคุณเขา
๑๔. คิดริษยาเห็นแก่ตัวจัด คือ เป็นคนใจแคบ ใครมาแนะนำอะไรก็รับไม่ได้ เกรงว่าเขาจะเหนือกว่าตน
๑๕. มีนิสัยโอ้อวด ไปไหน ๆ ก็คุยอวดว่าตัวดี ตัวเก่ง เมื่อสำคัญตนเช่นนั้น จึงไม่ยอมรับฟังคำตักเตือนของผู้อื่น
๑๖. เป็นคนกระด้างมีมานะจัด เป็นคนชนิดคอกระด้าง คางแข็ง มีทิฏฐิ ใครแนะนำตักเตือนอะไรก็รับได้ยาก จะเกิดปฏิกิริยาต่อต้านขึ้นทันที คอแข็งเชิดหน้า ใจปิดไม่ยอมรับฟัง
อานิสงส์ของการเป็นคนว่าง่าย
๑. ทำให้เป็นที่เมตตาอยากแนะนำพร่ำสอนของคนทั้งหลาย
๒. ทำให้ได้รับโอวาท อนุสาสนิ
๓. ทำให้ได้ธรรมะอันเป็นที่พึ่งแก่ตน
๔. ทำให้ละโทษทั้งปวงได้
๕. ทำให้บรรลุคุณธรรมเบื้องสูงได้โดยง่าย
..............................
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น